حملونقل دریایی بهعنوان یکی از قدیمیترین و مهمترین روشهای جابهجایی کالا در سطح جهانی شناخته میشود. قرارداد حملونقل دریایی که بر مبنای توافق میان فرستنده و حملکننده تنظیم میشود، نقش اساسی در مدیریت حقوق و تعهدات طرفین و تضمین امنیت تجارت دریایی ایفا میکند. در این مقاله، به بررسی انواع قراردادهای حملونقل دریایی و جزئیات مرتبط با آنها میپردازیم.
۱. قرارداد چارتر پارتی (Charter Party)
قرارداد چارتر پارتی یکی از مهمترین انواع قرارداد حملونقل دریایی است که بین مالک کشتی و چارترکننده (اجارهکننده) منعقد میشود. در این نوع قرارداد، کشتی بهطور کامل یا قسمتی از آن برای مدت زمان یا سفر مشخصی در اختیار چارترکننده قرار میگیرد. این قرارداد به دو دسته کلی تقسیم میشود:
- چارتر زمانی (Time Charter): در این نوع قرارداد، کشتی برای مدت معینی در اختیار چارترکننده قرار میگیرد. چارترکننده هزینههای عملیاتی کشتی را پرداخت میکند و مالک کشتی هزینههای اصلی، از جمله تعمیرات و حقوق خدمه را بر عهده دارد.
- چارتر سفری (Voyage Charter): در این نوع قرارداد، کشتی برای انجام یک یا چند سفر مشخص در اختیار چارترکننده قرار میگیرد. در این حالت، هزینههای عملیاتی و مسئولیتهای مربوط به سفر بر عهده مالک کشتی است.
آشنایی با مزایای حمل و نقل کانتینری
۲. قرارداد بیل آف لادینگ (Bill of Lading)
بیل آف لادینگ، سندی است که بهعنوان قرارداد حملونقل دریایی، سند مالکیت کالا و رسید تحویل بار عمل میکند. این نوع قرارداد بین فرستنده (بارفرست) و شرکت حملکننده منعقد میشود و بهعنوان مدرکی برای دریافت کالا در مقصد و انتقال مالکیت کالا به خریدار یا دریافتکننده عمل میکند. این سند در واقع سه نقش اصلی را ایفا میکند:
- قرارداد حمل: حاوی شروط و تعهدات حملکننده و فرستنده کالا است.
- رسید دریافت کالا: تأیید میکند که کالا به حملکننده تحویل داده شده است.
- سند مالکیت: دارنده بیل آف لادینگ میتواند مالک کالا تلقی شود و آن را دریافت کند.
۳. قرارداد فوب (FOB – Free On Board)
قرارداد فوب یکی از رایجترین اصطلاحات تجاری در حملونقل دریایی است. طبق این قرارداد، مسئولیتها و هزینههای حمل کالا از زمان بارگیری کالا بر عرشه کشتی، بر عهده خریدار قرار میگیرد. فروشنده مسئولیت هزینهها و خطرات تا زمان بارگیری کالا در کشتی را بر عهده دارد و پس از آن، مسئولیت به خریدار منتقل میشود. این نوع قرارداد بهویژه در تجارت بینالمللی و حملونقل کالاهای بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد.
۴. قرارداد سیف (CIF – Cost, Insurance, and Freight)
در قرارداد سیف، فروشنده موظف است علاوه بر هزینه کالا، هزینه حملونقل و بیمه کالا تا مقصد را پرداخت کند. در این نوع قرارداد، خطرات حمل کالا از زمان عبور کالا از عرشه کشتی به خریدار منتقل میشود، اما هزینههای حمل و بیمه توسط فروشنده پرداخت میشود. این قرارداد بیشتر در تجارت بینالمللی بهویژه در مواردی که نیاز به بیمه کالا وجود دارد، استفاده میشود.
جنرال کارگو چیست؟ کاملترین راهنمای حمل و نقل محمولههای عمومی
۵. قرارداد ددوییت (Deadweight Charter)
در قرارداد ددوییت، کشتیدار توافق میکند که فضای مشخصی از ظرفیت بارگیری کشتی خود را به چارترکننده اختصاص دهد. این نوع قرارداد بیشتر در حمل کالاهای فلهای (مانند نفت، غلات، و مواد معدنی) مورد استفاده قرار میگیرد. تفاوت این نوع قرارداد با چارتر پارتی در این است که تمرکز بیشتر بر وزن یا حجم محموله است، نه بر کشتی کامل.
حمل کانتینری از چین بصورت دریایی (راهنمایی کامل)
۶. قراردادهای کانتینری (Container Contract)
در این نوع قراردادهای حملونقل دریایی، کالا بهصورت کانتینری جابهجا میشود و معمولاً برای حمل کالاهای عمومی یا ترکیبی از کالاها به کار میرود. قراردادهای کانتینری معمولاً با شرکتهای کشتیرانی منعقد میشوند که خدمات حملونقل کانتینری را ارائه میدهند. این نوع قراردادها برای حمل کالاهای کوچک و متوسط که به حمل در حجم بزرگ نیاز ندارند، ایدهآل هستند.
۷. قرارداد حملونقل ترکیبی (Multimodal Transport Contract)
قرارداد حملونقل ترکیبی شامل استفاده از چندین روش حملونقل (دریایی، زمینی، هوایی) برای انتقال کالا از مبدأ به مقصد است. این قراردادها به دلیل انعطافپذیری و امکان پوشش مسیرهای مختلف بسیار پرکاربرد هستند.
نکات مهم در تنظیم قرارداد حملونقل دریایی
- مشخص کردن دقیق تعهدات طرفین
- تعیین مسئولیتها در صورت تأخیر یا خسارت
- شفافسازی در مورد هزینهها و بیمه
- توجه به کنوانسیونهای بینالمللی حملونقل دریایی
نتیجهگیری
قرارداد حملونقل دریایی با توجه به نیازها و شرایط مختلف، انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارا هستند. از قراردادهای چارتر پارتی و بیل آف لادینگ گرفته تا قراردادهای فوب و سیف، هر یک از این قراردادها نقش مهمی در تسهیل تجارت بینالمللی ایفا میکنند. درک صحیح از این قراردادها و کاربردهای آنها میتواند به کاهش ریسکها و افزایش بهرهوری در حملونقل دریایی کمک شایانی کند.
پاسخ بدهید